ESCLARMONDA DE FOIS: ENTRE L’ISTÒRIA E LA LEGENDA
Pendent los sègles XIIen e XIIIen se desvolopèt lo catarisme, una nòva forma de comprendre lo cristianisme que voliá recuperar las valors evangelicas inicialas. D’entre d’autras idèas defensava l’igualtat entre d’òmes e femnas. L’epicèntre de l’expansion del catarisme foguèt lo Lengadòc e se una dauna pòt èsser considerada coma l’exemple de la revalorizacion femenina, aquesta foguèt Esclarmonda de Fois.
Nascuda a mejans sègle XIIen e d’una familha de nòbles occitans fòrça importanta, tanben aviá coma familha mairala los Trencavèl de Carcassona, una familha amb educacion e que voliá pas acceptar lo ròtle secundari per la femna que la societat medievala voliá balhar a aquesta.
Après la mòrt de lo sieu òme, Jordan III, senhor de l’Isla de Baish, participèt e fòrça dins la comunautat catara en l’an 12000. Recebèt lo consolament (una forma de baptisme catar) de mans d’un dels caps mai actius de la gléisa càtara, l’evesque Gilhabèrt de Castras, en Fanjaus, en 1204. Segon qualque version arribèt fins a recebre lo títol de perfiècha dins la gléisa càtara que n’èra la màxima distincion.
Foguèron fòrça daunas de la nauta societat occitana las que formèron part d’aquesta comunautat e que balhèron suport al desvolopament d’aquesta nòva manièra de viure lo cristianisme. Solide que la causa n’èra la libertat e l’igualtat que defensava l’ideologia dels bons òmes e qu’èra totalament contraria al misoginisme habitual de la glèisa catolica de l’epòca.
Una pròva d’aquò que disèm aguèt luòc pendent la trobada de catolics e catars que s’amassèron per discutir las lors desparietats en 1207 en Montreal. Pendent l’intervencion d’Esclarmonda en las discussions religiosas un sacerdòt catolic responguèt ; “Dauna ,metètz vos a filar pr’amor que non podètz intervenir en aqueste tipe de convèrsas” .
Creacion d’un ostal d’aculhida
Demest las òbras de caritat que fasián las daunas cataras, se sap qu’Esclarmonda de Fois, amb l’ajuda de la sieuna conhada Felipa, creèron un Ostal d’Aculhida (en tot semblant a un internat educatiu) per a gojatas e vièlhas cataras en Dun.
Tanben s’a pogut assolidar qu’ajudèt de rebastir lo castèl de Montsegur, escenari d’un long sètge contra los catars en los ans 1243-1244. Esclarmonda foguèt tanben testimòni fins la sieuna mòrt d’aquesta primièra fasa de la crotzada contra los catars que i aguèt pendent l’inici de 1209.
Après morir, en 1215, lo sieu remembre contunhèt e nasquèron divèrsas legendas, sovent restacadas amb los mites catars. Una d’elas explicava que, quand moriguèt Esclarmonda de Fois, se transformèt en un colom que volava sus aquel territòri.
Pendent l’inici del sègle XXen foguèt prepausat de bastir una estatua de Joana d’Arc en Montsegur mas los planhs dels vilatjans demandèron d’i plantar una estatua de la dauna occitana Esclarmonda de Fois. E, maugrat lo projècte de bastir un monument de l’eroïna francesa, a la fin non foguèt desvolopat.
Aital, l’imaginacion populara l’aviá convertida en un personatge de romans e tanben d’opèras (Esclarmonda de Jules Massenet) e tanben de filmes coma La Promesa de las Tenèbras. Amassa amb Alienòr d’Aquitània, Esclarmonda de Fois es, encara uèi lo jorn,una de las doas grandas daunas nascudas en tèrras occitanas.
Francesc Sangar
